Het rendement op 10-jarige Nederlandse staatsschuld is woensdagmorgen even onder de 0% gezakt. Ik zit nu 38 jaar in ‘het (beleggings)vak’, maar dit scenario had ik tot voor kort niet voor mogelijk gehouden.
Beleggers kopen staatsschulden, omdat ze zekerheid bieden en andere beleggingen bij een krimpende economie en mogelijke schokken te weinig opleveren, zo luidt de algemene redenatie.
Afgelopen zaterdag schreef Kees Molenaar de volgende ingezonden brief (FD, pagina 19): ‘Stel, u komt van Mars en gaat het Nederlandse pensioensysteem analyseren, toevallig op een historische dag. Voor het eerst in de geschiedenis is het rendement op 10-jarige staatsleningen gedaald onder nul. U spreekt met pensioenfondsen en hoort dat deze worden gedwongen het grootste deel van hun reserves in dit soort leningen te beleggen. Waarom zo weinig in aandelen? Die zijn op langere termijn veruit superieur aan obligaties. En als je met 0% rendement moet beginnen, is de uitkomst zonneklaar: met aandelen is op lange termijn 5% tot 7% vrijwel gegarandeerd. Daarnaast zijn aandelen door hun lange “duration” als het ware geschapen als belegging voor pensioenfondsen. “Waarom in hemelsnaam?” vraagt u. “Mag niet van de toezichthouders”, is het antwoord.
Als je hierover nadenkt, is het de waanzin ten top: het afdwingen van beleggen in lange obligaties met gegarandeerd verlies (en nog groter als de rente weer gaat stijgen).’ Ik onderschrijf de woorden van mijn oud-collega Kees Molenaar, in het verleden uiterst succesvol aandelenbelegger bij Delta Lloyd en Orange Fund, uiteraard van ganser harte. Het algemeen uitgedragen begrip dat een belegging in staatsschuld zekerheid biedt, is dringend aan nuancering toe.
Daarbij is er nog een tweede illustratieve ontwikkeling. Met een belegging in een goed gespreide portefeuille Nederlandse smallcap- en Midkap-fondsen kon de afgelopen tien jaar een gemiddeld jaarlijks rendement van, inderdaad, 5% à 7% worden behaald. Bedroeg het bruto dividendrendement op die portefeuille tien jaar geleden circa 2,5% (bij een 10-jaars rente op staatsleningen van 4,8%), inmiddels ligt dit op bijna 4%, terwijl de rente dus rond 0% schommelt.
Een wel heel wonderlijke trend die niet los kan worden gezien van de schijnbaar eindeloze monetaire verruiming door de ECB en de automatische piloot die de beleggingen van pensioenfondsen uitvoert. Met een maandelijks inkoopprogramma van € 80 mrd aan obligaties door de ECB en aanhoudende onzekerheid bij beleggers in de periode post-brexit en voorafgaand aan de Amerikaanse verkiezingen, is niet direct te voorspellen wanneer de dalende rentetrend eindigt.
Het zal toch niet zo zijn dat na de aandelenleaseaffaire van 2001 en de nu opspelende rentederivatenclaims we over enkele jaren pensioenuitvoerders ter verantwoording gaan roepen vanwege ontoereikend beleggingsbeleid?
